Năm 2017, với việc Anh rời Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ chính thức rút khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam sang 2 thị trường này. Bên cạnh những khó khăn, xuất khẩu dệt may của Việt Nam cũng có những tín hiệu sáng, đó là việc hoàn tất về mặt pháp lý của Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) dự kiến sẽ có hiệu lực vào năm 2018.
* Những khó khăn được dự báo trước
Ngành dệt may Việt Nam trong nhiều năm qua luôn là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Cùng với sự phát triển của công nghệ kĩ thuật, đội ngũ lao động có tay nghề ngày càng chiếm tỉ lệ lớn và sự ưu đãi từ các chính sách nhà nước, ngành dệt may đã thu được nhiều kết quả đáng khích lệ, vừa tạo ra giá trị hàng hóa, vừa đảm bảo nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam năm 2016 chỉ đạt khoảng 28,5 tỷ USD, thấp hơn dự kiến khoảng 1,5 tỷ USD và chỉ đạt khoảng 92% kế hoạch. Trước đó, mục tiêu xuất khẩu dệt may đặt ra năm 2016 là 31 tỷ USD tuy đã điều chỉnh xuống còn 29 tỷ USD, nhưng vẫn không thể hoàn thành. Đây cũng là năm mà tốc độ tăng trưởng xuất khẩu toàn ngành dệt may xuống mức thấp nhất trong 10 năm qua.
Về nguyên nhân dẫn tới sự sụt giảm nói trên, theo ông Lê Tiến Trường, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam, năm 2016, do nhu cầu chung của cả thế giới bị suy giảm, tất cả các quốc gia nhập khẩu đều nhập khẩu thấp hơn năm 2015, nên các nước xuất khẩu đều gặp khó khăn về phát triển thị trường. Ngay cả các quốc gia lớn, như: Ấn Độ, Trung Quốc xuất khẩu cũng giảm so với năm 2015. Năm 2016, Việt Nam là nước có tốc độ xuất khẩu dệt may đạt 5,2%, là mức cao nhất so với 07 nước xuất khẩu dệt may lớn nhất của thế giới.
Bên cạnh đó, các sản phẩm dệt may nước ta cũng phải cạnh tranh gay gắt với các đối thủ đến từ: Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh… Các nước này đang được hưởng nhiều chính sách ưu đãi từ chính phủ, đặc biệt là về tỷ giá so với đồng USD để phát triển ngành dệt may và thu hút đơn hàng. Hơn nữa, giá gia công ngành may trong 3 năm gần đây của các nước này lại không tăng.
Ngoài ra, theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, thị trường xuất khẩu chính hàng dệt may của Việt Nam trong năm 2016 vẫn là Trung Quốc với hơn 50% tổng lượng xuất khẩu. Điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ khiến doanh nghiệp xuất khẩu sợi có thể gặp rủi ro khi quá phụ thuộc vào thị trường này.
Trên thực tế, việc dự báo xuất khẩu dệt may của Việt Nam không hoàn thành mục tiêu cũng đã được Hiệp hội Dệt may Việt Nam và nhiều doanh nghiệp nhận định từ trước đó, bởi nhu cầu thị trường nhập khẩu giảm vì kinh tế khó khăn từ giữa năm 2016. Tuy nhiên, nhìn chung đến nay dệt may cũng đã có bước tiến dài trong hội nhập, tận dụng được những lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do, chủ động đón đầu các cơ hội khi nước ta hội nhập. Nhiều doanh nghiệp đã hướng đến sản xuất theo phương thức ODM (thiết kế trên ý tưởng có sẵn, sản xuất), OBM (tự thiết kế, sản xuất, phân phối) tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế. Bên cạnh việc không ngừng mở rộng thị trường xuất khẩu, ngành dệt may cũng ngày càng quan tâm và dần chiếm lĩnh thị trường trong nước.
* Những tín hiệu sáng
Năm 2017 được cho là năm tiếp tục khó khăn đối với dệt may Việt Nam. Trong khi đó, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu tăng xuất khẩu 6,5-7%, đạt trên 30 tỷ USD, đây là mục tiêu đầy thách thức bởi những khó khăn chung của tình hình hiện nay.
Song, năm nay cũng có những tín hiệu sáng hơn cho xuất khẩu dệt may là việc hoàn tất về thủ tục pháp lý của Hiệp định thương mại Việt Nam – EU (EVFTA) và hướng đến 2018 khi hiệp định này có hiệu lực. Bên cạnh đó, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh kinh tế Á – Âu (EAEU) cũng được đáng giá là sẽ mang lại thuận lợi cho dệt may. Như vậy, dự báo 6 tháng cuối năm 2017 sẽ có nhiều hoạt động cho sự chuẩn bị của thị trường châu Âu. Điều này đặt tham vọng tại EU để bù đắp cho mục tiêu 2017.
Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh Kinh tế Á – Âu (EAEU) được đánh giá sẽ mang lại thuận lợi cho doanh nghiệp dệt may. Theo đó, EVFTA là hiệp định lớn bởi quy mô của khối thị trường này lên tới 200 tỷ USD hàng dệt may mỗi năm. Mặc dù quy mô dân số lớn nhưng vẫn là những quốc gia riêng, có bản sắc văn hóa riêng. Vì vậy, nói là tiếp cận thị trường EU nhưng thực tế là tiếp cận từng thị trường riêng biệt. Tính chất thị trường nhỏ nhưng tính thời trang cao, thời gian quay vòng sản phẩm ngắn, đòi hỏi thời gian giao hàng nhanh nên không dễ tiếp cận. Tuy nhiên, do đây là thị trường truyền thống của dệt may Việt Nam nên mức tăng trưởng 2-3% trong năm nay có thể đạt được.
Theo phân tích, sau khi EVFTA có hiệu lực, dệt may Việt Nam sẽ có cùng mặt bằng cạnh tranh với các nước đang hưởng GSP (mức ưu đãi thuế quan phổ cập) như: Campuchia, Bangladesh trong một số chủng loại mặt hàng nên đây cũng là dấu hiệu tốt cho tăng trưởng tại khối thị trường này.
Bên cạnh đó, Hiệp định EAEU cũng được kỳ vọng sẽ giúp ngành tăng thị phần tại thị trường truyền thống – Nga từ 2% lên 10%, với giá trị khoảng hơn 1 tỷ USD. Đặc biệt ngay từ đầu năm, nhiều doanh nghiệp dệt may đã có đủ đơn hàng cho quý I/2017 với số lượng dồi dào là bước chạy đà tốt cho ngành thực hiện mục tiêu tăng trưởng 6,5-7% trong năm 2017.
Hơn nữa, tình hình thị trường năm 2017 tín hiệu sáng hơn do kinh tế Hoa Kỳ có chiều hướng tăng trưởng tốt hơn, mức độ tiêu dùng hy vọng cải thiện. Cho dù Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) không được thực thi thì mức tăng trưởng 6% và có thêm 700 triệu USD tại thị trường này là khả thi.
Để đạt được mục tiêu đặt ra, Vinatex cho rằng ngành dệt may cần vượt qua những khó khăn tồn tại từ những tháng cuối năm 2016. Cụ thể 6 tháng cuối năm 2016 gần như hàng hóa các nước cạnh tranh xuất khẩu dệt may với Việt Nam như: Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh… rẻ hơn khá nhiều so với Việt Nam. Đây được cho tiếp tục là áp lực trong năm 2017 đối với dệt may Việt Nam. Mặt khác, hàng hóa sản xuất tại Việt Nam trong năm 2016 đắt lên tương đối với các quốc gia khác. Cùng với đó là việc tăng lương tối thiểu, chi phí trong nước cũng chưa cạnh tranh so với các quốc gia cùng làm dệt may như Việt Nam…
Đối với doanh nghiệp trong việc tận dụng các tín hiệu sáng của thị trường dệt may 2017, theo đại diện Vinatex: Yếu tố đầu tiên là phải liên kết doanh nghiệp trong ngành để đáp ứng các tiêu chí về quy tắc xuất sứ từ sợi và vải, đồng thời tự nâng cao vị trí trong chuỗi cung ứng để tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do. Tiếp tục tìm thị trường ngách, làm những đơn hàng có quy mô nhỏ và vừa nhưng khó, để tiếp tục xác định lợi thế về kỹ thuật, tay nghề người lao động.
Ngoài ra, doanh nghiệp cần tập trung khai thác hiệu suất trang thiết bị đã đầu tư, giảm mở thêm nhà máy, tuyển thêm lao động dựa trên tài sản cố định để tăng ca. Hiện nay, ngành may chỉ làm việc từ 8-9 giờ/ngày, 15-16 giờ còn lại là máy đóng, rất lãng phí. Tiếp tục nâng cao năng suất không chỉ từ rút gọn quy trình và tối ưu hóa sản xuất mà còn bao gồm thay thế những thiết bị có độ tự động kém, sử dụng nhiều lao động bằng thiết bị có độ tự động cao nhằm giảm chi phí lao động/1 đơn vị sản phẩm.
Như vậy, mục tiêu xuất khẩu đạt kim ngạch 30 tỷ USD trong năm 2017 của ngành dệt may là mục tiêu rất thách thức. Do vậy, để vượt qua khó khăn và đạt mức tăng trưởng bền vững, không còn cách nào khác, mỗi doanh nghiệp cần phát huy nội lực, chú trọng đầu tư công nghệ, luôn cải tiến mẫu mã sản phẩm, chất lượng để sản phẩm dệt may có thể chiếm lĩnh thị trường trong nước và chinh phục thị trường nước ngoài.
Nguồn: baomoi.com
